ASBÓTH  Oszkár

Biografie:

Geboren: 31 maart 1891 - Pankota (thans Roemenië)
Als: Asbóth Oszkár
Overleden: 27 februari 1960 - Budapest

Uitvinder van de helikopter

Asbóth Oszkár werd geboren in Pancota en groeide op in Arad, dat vandaag deel uitmaakt van Roemenië. Op jonge leeftijd reeds begon hij de mogelijkheden van het vliegen van de mens te bestuderen. Hij studeerde af aan de universiteit van Arad. Hij was leerling van Kármán Tódor, de vader van de supersonische vlucht.
Zoals de meeste van de luchtvaartpioniers werd hij geconfronteerd met de uitdaging de bewegingen van een vliegtuig te stabiliseren en om daartoe verschillende ontwerpen te ontwikkelen. Eén van die ontwerpen zond hij naar het Hoofdkwartier van de Luchtmacht in Wenen.
Het resultaat was dat hij al enige naam maakte, terwijl hij nog zo jong was. Voor zijn militaire dienstplicht werd hij naar de militaire basis voor propellerontwikkeling in Fischamend gezonden. Gedurende de Eerste Wereldoorlog was hij betrokken bij de selectie van propellers voor de verschillende types van vliegtuigen. Hij had een klare kijk op de principes van propellerontwikkeling en de productie, en was al vlug in de mogelijkheid een patent te nemen op zijn eigen ontwerp voor meer efficiënte propellers, die ook gemakkelijker gefabriceerd konden worden. Asbóth's ontwerp was succesvol en zijn propellers werden gebruikt bij verschillende types van vliegtuigen in de Eerste Wereldoorlog. In 1918 had hij reeds meegewerkt aan de PKZ-2. Vanaf 1918 werden de Asbóthpropellers, onder zijn toezicht, massaal geproduceerd in de 'Eerste Propeller Fabriek' in Albertfalva, gelegen naast de grootste vliegtuigfabriek van de Oostenrijk-Hongaarse monarchie, en dat tot bij de instorting van de monarchie. Na de oorlog werd een nieuwe propellerfabriek gebouwd, de 'Express' Fabriek, die, als een gevolg van het vliegtuigverbod, tot 1922 met de hand vervaardigde propellers voor vliegtuigen en vaartuigen aanmaakte. Nadat het verbod werd opgeheven werd de naam van de maatschappij gewijzigd in de 'Oszkár Asbóth Vliegtuigfabriek' en begon onder patent de fabricage in Budapest van lichte houten autocarrosseries, vliegtuigen en propellers. De vliegtuigrompen voor Lajos Rotter´s 'FEIRO-1' en voor de 'Lampich L-1', gevlogen door amateur-piloten van de technische universiteit, werden hier gebouwd.
In 1928 vervolgde Asbóth het experimenteel werk voor een helikopter, dat reeds in 1917 begonnen was met de plannen van Kármán Tódor, Petróczy István en Zurovetz Vilmos. De militairen steunden die plannen voor een verticaal opstijgend voertuig, dat als observatiemiddel zou kunnen dienen.

De PKZ-2 helikopter gevlogen in juni 1918.	De militaire PKZ-helikopter die de observaties met een ballon moest vervangen. Ontstaan uit een samenwerking tussen Kármán Tódor, Petróczy István, Zurovetz Vilmos en Oszkár Asbóth.

De Asbóth helikopter 'AH 1'.

Tijdens de twee jaar van experimenteren, waarbij de twee grote propellers, die in verschillende richtingen roteerden, boven elkaar geplaatst werden, ging het helikopterontwerp samen met zijn piloot meer dan 200 maal de lucht in. Het ontwerp van Asbóth slaagde er meestal in een uur in de lucht te blijven hangen, wat een geweldige prestatie was. Maar omwille van de starre propellers werden Asbóth's helikopters onstabiel bij het voorwaarts bewegen of wanneer het toestel sterke zijwind kreeg. Dankzij zijn talent met de pen, de kennis van buitenlandse talen en gesteund door zijn zakengevoel, ging het nieuws van zijn experimenten de wereld rond en de grote kranten schreven in het lang en het breed over wat beschouwd werd als de eerste succesvolle vluchten die de wereld ooit had gezien.
Op 9 september 1928 steeg de Helikopter 'AH 1' voor de allereerste keer in de wereld en gadegeslagen door vele buitenlandse experts verticaal op tot grote hoogte. Liptrot van het Britse ministerie van de luchtmacht, die in de helikopter vloog schreef in de 'Journal of the Aeronautical Society' in 1931: "De Asboth-helikopter steeg verticaal op met een verbazingwekkende snelheid... tot op elke gewenste hoogte waar hij gedurende langere tijd kan blijven hangen. De Helikopter kan prima worden bestuurd. Het meest opvallende van deze Helikopter is dat hij stabiel blijft langs alle assen..."
Dankzij zijn schrander zakentalent was Asbóth in staat profijt te trekken uit zijn uitvindingen.

Een Asbóth-auto met propeller (weinig succesvol)...	...en een Asbóth-boot met propeller.

In Hongarije experimenteerde Asbóth eveneens met auto's voortgedreven door propellers. Maar tengevolge van een structureel defect, resulteerde dat experiment in een fataal ongeluk, waarvoor Asbóth verantwoordelijk werd beschouwd en vervolgens veroordeeld. Asbóth kon door zijn buitengewone internationale reputatie wel bij Franse, Engelse en Duitse maatschappijen, blijven voort werken aan zijn experimenteel helikopterwerk.
In 1941 verliet hij Duitsland om naar Hongarije terug te keren, waar hij experimenteerde met vaartuigen voortgedreven door vliegtuigpropellers en schreef bijdragen voor wetenschappelijke bladen. Hij vervolgde zijn werk na 1945 en werkte als expert bij 'Innovations Implementation Company' tot aan zijn dood.
Voor zijn werk voor de ontwikkeling van vliegtuigpropellers en zijn experimenteel werk in het algemeen, ontving hij meerdere Hongaarse en Internationale onderscheidingen.
Hij overleed in 1960 in Budapest op 69-jarige leeftijd.

Het graf van Asbóth Oszkár op de begraafplaats van Farkasréti in Budapest.