BÉKÉSY  György  (Georg von Békésy)

Biografie:

Geboren: 3 juni 1899 - Budapest
Als: Békésy György
Overleden: 12 juni 1972 - Honolulu, Hawaii (Verenigde Staten)

Fysioloog. Nobelprijs 1961 Geneeskunde "voor zijn ontdekkingen betreffende het fysische prikkelingsorganisme in het slakkenhuis"

Georg von Békésy (geboren Békésy György) werd geboren in Budapest op 3 juni 1899, als eerste van de drie kinderen van dr. Békésy Sándor, een diplomaat, en zijn vrouw, Mazaly Paula. Zijn zuster Lola (1901-1989) zou later trouwen met schrijver-vertaler Passuth László. Broer Miklós (1903-1980) werd bekend als dokter in de agro-biologie en won de Kossuth-prijs.
György had als kleuter geen goede gezondheid en de behandelende dokter, wiens toegediende geneesmiddelen niet hielpen, gaf de raad van omgeving te veranderen om te genezen. En zo gebeurde het ook in Munchen, naar waar de familie verhuisd was. Nadien was György's sceptisch tegenover de moderne medicijnen en dat zou later ook zo blijven, wat contradictorisch was gezien hij als wetenschapper betrokken bleef in medicale research.
Hij kreeg zijn eerste opleiding in Munchen en wanneer zijn vader naar Konstantinopel verplaatst werd, ging György daar naar een Franse school (1909-1910) en vergat er bijna al zijn Duits. Nadien liet zijn vader hem verder studeren in een privé-school in Zurich (1911-1915), waar hij begreep hoe efficiënt onderwijs wel kon zijn). Nadat hij de Zwitserse "Maturitätsprüfung" passeerde, ging hij scheikunde studeren aan de Universiteit van Bern (1920). Na een kortstondige militaire dienst tijdens W.O I, ging hij experimentele fysica studeren in Hongarije en ontving hij in 1923 zijn Ph.D. in Geneeskunde van de Universiteit van Budapest.

Hij werkte tijdelijk bij 'Siemens & Halske A.G.' in Berlijn (1926-1927), in die tijd één van de centra van de ontwikkeling van telecommunicatie, en kreeg daar belangstelling voor akoestische en psycho-akoestische problemen. Later trad hij in dienst van de Hongaarse Postdiensten in Budapest, die niet alleen de post bezorgde, maar ook de nationale telefoondiensten beheerde, en over een uitstekend laboratorium beschikte. Hij zou daar blijven tot 1946.
Zijn werk in de onderzoekslaboratoria ven de Hongaarse Postdiensten betrof hoofdzakelijk problemen van lange-afstand telefoonverbindingen. De vriendschappelijke en efficiënte atmosfeer in dit laboratorium, liet hem toe veel tijd te wijden aan de studie van het oor als een hoofdelement van het transmissiesysteem. Tenslotte onderzocht hij nog het probleem van hoe het best een koptelefoon te ontwerpen. Onderzoek naar dit probleem leed er in 1928 toe het karakteristieke mechanisme van neurale transductie in het binnenoor te ontdekken. Eén van Békésy's voornaamste bijdragen was de ontwikkeling van anatomische technieken die een vlugge niet-destructieve anatomisering van het slakkenhuis toelieten. Deze ontleding werd uitgevoerd onder een laag vermogen microscoop, waarbij een speciaal maalmechanisme gebruikt werd in een waterbad. Békésy was in staat om de door geluid geproduceerde lopende golven langsheen het basilair membraan te observeren. Hij observeerde de vorm van deze golven door stroboscopisch onderzoek van de beweging van de zilverpartikels die hij op het bijna transparante basilair membraan had gesprenkeld. Afhankelijk van de frequentie van het geluid, bereikten de lopende golven een maximum amplitude in verschillende locaties.
In 1961 zou hij voor zijn ontdekking en daaropvolgende research, de Nobelprijs Fysiologie en Geneeskunde krijgen.

Uitreiking van de Nobelprijs Geneeskunde 1961 aan Georg von Békésy.

Een feestelijk moment na de uitreiking van de Nobelprijs.	Het diploma van de Nobelprijs toegekend aan Georg von Békésy.

De werking van het gehoor volgens Békésy.

Moeder, Mazaly Paula, 1877-1974.	De kinderen Békésy : Lola, Miklós en Görgy.	Békésy Miklós, broer van György.

György op 5-jarige leeftijd.	Scholier Békésy György in Budapest.

In 1947 begaf hij zich naar de Verenigde Staten waar hij op uitnodiging Senior Research Fellow werd in het Psycho-Acoustic Laboratorium van de Universiteit van Harvard in Cambridge, Massachusets. Bedreigd door een verplichte opruststelling van Harvard, ging Dr. Békésy in 1966, na 19 jaar dienst, naar de Universiteit van Hawaii (1966-1972). Hij was aangetrokken door de bouw van een speciaal laboratorium voor hem en het vooruitzicht van een nader contact met de oosterse cultuur. Zijn research in Hawaii was gedeeltelijk gesponsord door Hawaii Telephone. Later was hij nog geïnteresseerd in het ontwikkelen van een mechanisch model van het binnenoor. Dit model vertoonde dusdanige precieze gelijkenis met gehoorfenomenen, dat het een bruikbaar gereedschap werd bij de onderzoek naar specifieke problemen, die sinds lang op een oplossing wachtten.

	Harvard University Memorial Hall waar Békésy werkte en les gaf.
Georg von Békésy in het laboratorium van de Harvard University.

Dr. Békésy's model van het binnenoor.

Atomen opsporend.	Gedenkplaat in Budapest, Fő utca 19.

Als eerbewijzen ontving hij ondermeer de Denker Prize in Otologie (1931), de Guyot Prize for Speech and Otology van de Universiteit van Groningen (1939) en de Shambaugh Prize in Otologie (1950). Hij kreeg ook nog de Leibnitz Medaille van de Berlin Academy of Sciences (1937), de Academy Award van de Budapest Academy of Science (1946), de Howard Crosby Warren Medaille van de Society of Experimental Psychologists (1955) en de Gold Medals van de American Otological Society (1957) en de Acoustical Society of America (1961). Eredoctoraten (M.D.) werden hem verleend door de Universiteiten van Munster (1955) en Bern (1959).

Kort voor zijn dood in 1972 schonk Georg von Békésy zijn uitstekende collectie van kunstvoorwerpen aan de Nobel Foundation, bestaande uit ongeveer 150 voorwerpen uit vier continenten (geen van Australië). Deze collectie wordt nu tentoongesteld in talrijke musea in Stockholm, hoofdzakelijk in het Museum van Antiquiteiten van het Verre Oosten, maar eveneens in het Museum van Middeleeuws Stockholm, het Etnografisch Museum en het Nationaal Museum.

Enkele kunstvoorwerpen uit de "George von Békésy's Art Collection"
Drie albumbladen geschilderd in lakkleuren op papier. breedte 17 cm; hoogte 19 cm. door Shibata Zeshin (1807-1891). Japan.	Baviaan van kalksteen en zilver hoogte 19,5 cm. Late periode, Egypte.	Bronzen staande afbeelding van de godin Parvati hoogte 72 cm, Vijayanagar periode, 15de eeuw, Zuid India.

Gouden beeldje hoogte 8,9 cm. Peru.	Hoofd van een Lo-han. Sculptuur van ijzer. hoogte 24,5 cm. Ming dynastie, 15de -16de eeuw. China.