BÍRÓ  László  József

Bíró LászlóBuste van Bíró László

Biografie:

Geboren: 29 september 1899 (Budapest - Hongarije)
Als: Schweiger László József
Overleden: 24 oktober 1985 (Buenos Aires - Argentinië)

Uitvinder - Ontwikkelde de balpen en de automatische versnellingsbak voor autovoertuigen


Bíró László József (in Argentinië gekend als Ladislao José Biro) werd geboren in Budapest in 1899, als zoon van Schweiger Mózes Mátyás, hoofd van een kleinburgerlijke Joodse Hongaarse familie, en van Ullmann Janka.
De familienaam Schweiger werd op instructie van het Hongaars Ministerie van Binnenlandse Zaken veranderd in Bíró op 11 februari 1905.
László studeerde aan de Medische School in Budapest, maar behaalde zijn diploma niet. Hij liefhebberde wat met hypnose en kreeg vervolgens een baantje in een oliemaatschappij als klerk verantwoordelijk voor zaken in verband met douaneheffingen. Hij was ook bezield van motorraces, wat hem later de stimulans verschafte voor zijn volgende uitvinding (de automatische versnellingsbak). Hij was ook een succesvol schilder. Hij was de uitgever van de krant 'Hongrie-Magyarország-Hungary' en wanneer deze bergaf begon te gaan, ging hij als journalist werken voor het dagblad
'Elôtte'. In de periode van 1921 tot 1939 was hij zo onder meer werkzaam als journalist, tijdschriftuitgever, kunstenaar (beeldhouwer en schilder), effectenhandelaar, coureur en uitvinder (wat hem zijn roem zou bezorgen).

Bíró László Postzegel uit Argentinië van Bíró László Bíró László aan het werk.

De BALPEN:

Voorgeschiedenis:
Op 30 oktober 1888 deponeerde John J. Loud, een Amerikaans staatsburger uit Weymouth, Massachusetts, brevet nr. 392.046. Loud, die in de leerhandel werkte, had iets uitgevonden om op ruwe ondergrond te 'schrijven' (zoals bij het merken van leder). Dit was het principe van de balpen, waarmee toen echter niets aangevangen werd, zodat het brevet van Loud verviel.

De Bíró Balpen:
De eerste balpen werd in 1938 door Bíró László uitgevonden.
Als journalist was hij regelmatig geïrriteerd door de moeilijkheden bij het gebruik van een vulpen, zodat hij begon na te denken hoe hij deze kon vervangen door een handiger schrijftuig. Bij een bezoek aan een drukker had hij gemerkt dat de inkt die werd gebruikt om kranten te drukken snel opdroogde en het papier niet doordrenkte. Deze dikkere inkt kon niet door een gewone pen gebruikt worden. Daarom besloot hij een pen te maken die dit wel kon. De oplossing, op punt gesteld door zijn broer Bíró György (Jorge), een chemicus, bestond uit het gebruik van een minikogellagertje dat in de top van de pen aangebracht werd.
De kogel wordt tegen het papier geduwd en door de schrijfbewegingen van de schrijver gaat de kogel rollen. Dit heeft als effect dat de kogel, die steeds in aanraking is met de inkt, deze inkt overbrengt op het papier.
De balpen was geboren.

Ontwerptekeningen van Bíró voor het Hongaarse 'Bíró balpen' Brits (overgenomen) patent nr. 498.997 van 1938 voor Bíró's balpuntpen. Birome's advertentie in het Argentijns magazine 'Leoplán' in 1945
Ontwerptekeningen van Bíró voor het Hongaarse 'Bíró balpen' patent 1938
Brits (overgenomen) patent nr. 498.997 van 1938 voor Bíró's balpuntpen.
Birome's advertentie in het Argentijns magazine 'Leoplán' in 1945

Ondertussen was László getrouwd en had een dochter. Maar aangezien Hongarije een bondgenoot was van Duitsland en er ook een nationalistische partij in de regering zat (Magyar Független Nemzeti Párt), verslechterden de levensomstandigheden van de joodse familie. Op 31 December 1938, een dag voor de inwerkingtreding van een nieuwe wet die het verbood octrooien in het buitenland te hebben, verliet hij Hongarije met zijn familie, en zijn broer György, en reisde naar Frankrijk. In het door oorlog geteisterde Frankrijk, zette Bíró zijn onderzoek voort in zijn eigen laboratorium in Parijs. Na de inval van de Duitse troepen vluchtte Bíró met zijn familie via Madrid naar Buenos Aires in Argentinië (1943), want door een gelukkig toeval had hij in 1938 de toenmalige Argentijnse president Agustín Pedro Justo in Joegoslavië leren kennen.
Daar vroegen de broers op 10 juni 1943 een nieuw patent aan en richtten vervolgens het bedrijf Biro Pens of Argentina op.
De firma Eterpen commercialiseerde de pen in Argentinië, waar de Birome nog altijd gekend is. De Britse regering, op zoek naar een pen die in een vliegtuig op grote hoogte niet lekte, kocht het patent over. Dat bracht bekendheid voor de Bíró Pen. Eberhard Faber Company betaalde de gebroeders Biró 500.000 dollar voor de rechten om hun balpen te mogen fabriceren in de Verenigde Staten. De toekomst zag er dan ook goed uit voor de Biró's. Maar zij waren wel vergeten om het patent ook in de V.S. aan te vragen... 
Minder dan een maand na de deal Eterpen-Eberhard bezocht Milton Reynolds, een zakenman uit Chicago, Argentinië en zag in een winkel de Eterpen liggen. Terug in de USA begon hij de Reynolds International Pen Company. Hij hield geen rekening met de patenten van Bíró en binnen vier maanden was de productie op volle kracht. De Reynolds-imitatie was meteen een groot succes. In december 1945 volgden de Britten, die ook een 'balpen' op de markt brachten onder de naam Miles-Martin-Pen. Eversharp begon nog een rechtszaak tegen Reynolds, maar wegens het ontbreken van een patent in de USA verloren ze. 
Maar de Reynolds-pen lekte en schreef soms niet, en ook Eterpen-Eversharp-pen bleek niet al te best gefabriceerd. Duizenden pennen werden teruggestuurd. Dat was het voorlopige einde van de balpen.

Baron Marcel Bich
Baron Marcel Bich

De Wegwerpbalpen van Baron Bich:
Over de wijze waarop de Franse Baron Marcel Bich (° 29 juli 1914 in Turijn, Italië, met Franse ouders, en overleden op 30 mei 1994) het brevet van de Bíró's in handen kreeg, doen nogal wat Indianenverhalen de ronde. Feit is dat hij tijdens de onderhandelingen met de broers op hét idee van de twintigste eeuw kwam: het wegwerpartikel. In 1950 begon Bich met de productie van het Christal-model (de plastic doorkijkbalpen met gekleurd hoedje), in 1956 gevolgd door het model Bic M10 Clic, de befaamde balpen met kliksysteem en intrekbare punt. Vanaf die tijd spreekt men van een Bic-balpen. In Angelsaksische landen noemt men de balpen echter nog altijd een 'biro'. In 1954 stortte Parker Pens zich ook op de balpennenmarkt. Eversharp werd aan Parker verkocht. Het bedrijf BIC kocht Waterman Pen's en is nu marktleider. Elke dag gaan er 22 miljoen Bic-balpennen over de toonbank, 250 stuks per seconde!

Automatische versnellingsbak.
Automatische versnellingsbak.

De AUTOMATISCHE VERSNELLINGSBAK:
Op een dag kocht Bíró zich een rode Bugatti, maar vond dat het koppelingsmechanisme te onhandig en begon na te denken over een automatische oplossing. Na een jaar van experimenten, maakte en patenteerde hij zijn 'automatische versnellingsbak' (1932) . Voor de massaproductie ervan had Bíró niet genoeg kapitaal en besliste zijn patent te verkopen. De Duitse dochtermaatschappij van General Motors verzocht hem het patent ook in Berlijn aan te vragen. Om de betrouwbaarheid van zijn uitvinding te bewijzen installeerde Bíró het in zijn eigen 350-CC motorfiets met zijspan, verzegelde de versnellingsbak bij de Automobiel Club en met een passagier in zijn zijspan reed hij zonder enig probleem naar Berlijn, 1.000 km over bergen en dalen. In Berlijn deed hij vier succesvolle testritten. GM's contractontwerp bood hem een half percent van de prijs van elk verkocht stuk en een maandelijks voorschot van 200 Amerikaanse dollars voor vijf jaar. Het laatstgenoemde verzekerde hem van een gemakkelijk leventje voor een tijd, maar het licentiehonorarium werd nooit betaald, omdat de Amerikaanse maatschappij het patent, om commerciële redenen, blokkeerde en het in een archiefkast liet verkommeren. Vanaf 1940 zou GM de automatische versnellingsbak toepassen.

Varia :
* In Argentinië wordt uitvinderdag gevierd op Bíró's geboortedag, terwijl zij ook een uitvinderprijs 'Premio Nacional a la Invención Ladislao José Biro' in het leven riepen.
* In 1981 begon Bíró nog te werken aan zijn laatste uitvinding over de verrijking van uranium, maar kon dit werk niet meer tot een goed einde brengen. Op de ouderdom van 86 jaar, overleed Bíró Ladislao op 24 oktober 1985 in armoede, in het Duitse Hospitaal van Buenos Aires.
* In 2010 werd door de Hongaarse Nationale Bank een speciale commemoratieve munt geslagen ter ere van de verjaardag van haar beroemde landgenoot (29 september).

Bíró László op het einde van de jaren '70 van vorige eeuw. De commemoratieve munt van 1000 Forint ter ere van Bíró László.
Bíró László op het einde van de jaren '70 van vorige eeuw.
De commemoratieve munt van 1000 Forint ter ere van Bíró László.


Het certificaat van de uitvinderprijs 'Premio Nacional a la Invención Ladislao José Biro' Gedenkplaat van Bíró László in
Het certificaat van de uitvinderprijs 'Premio Nacional a la Invención Ladislao José Biro'
Gedenkplaat van Bíró László in
Budapest, Cimbalom utca 12.