Sint  MAARTEN

De Legende Martinus moest een zware tocht ondernemen met het leger. Zo kwam hij op zijn 18de met zijn legeronderdeel aan bij de stad Amiens. Het was koud, bijna donker, de poorten zouden weldra gaan sluiten en het leger moest zich haasten om op tijd binnen de muren van de stad te zijn. Maar Martinus zag buiten de poort een arme bedelaar. Martinus had hem niets te geven, geen brood of aalmoes. Hij aarzelde echter niet en sneed zijn mantel in twee en gaf een helft aan de bedelaar. 's Nachts verscheen in een droom Christus aan zijn bed met om zijn schouders de halve mantel van de bedelaar. Christus spreekt tot de engelen: "Ziehier Martinus, nog niet eens gedoopt, heeft mij gekleed." Hierop besloot Martinus zich te laten dopen, verliet het leger en wijdde zijn verdere leven aan het geloof.

Sint-Maarten en de bedelaar. (El Greco - 1597/1599) National Gallery of Art, Washington, D.C.

Martinus (316-397) werd geboren Sabria in Hongarije, in de landstreek Pannonie, maar werd opgevoed in de Italiaanse stad Pavia. Toen hij 10 jaar was kwam hij voor het eerst met de Christenen in aanraking en zag hij voor het eerst een kruis. Zijn vader was een voornaam man in het leger van Italië, wiens grootse wens was dat Martinus in zijn voetsporen zou volgen. Hoewel zijn ouders heidenen waren, liep de twaalfjarige Maarten van huis weg om zich te laten onderwijzen in de christelijke leer. In die tijd was het de gewoonte dat de zonen uit adellijke riddergeslachten de dienst aan het hof van hun vader overnamen. Daarom werd Maarten op zijn vijftiende jaar, op bevel van de Romeinse keizer tot ridder in het Romeinse leger geslagen. Opmerkelijk en uitzonderlijk voor die tijd was de hoge functie die Martinus bekleedde in het leger, en het respect waarmee hij zijn 'ondergeschikten' behandelde, reeds op 15-jarige leeftijd. Martinus diende onder de keizers Constantinus en Julianus. Als cavalerist van de garde verbleef hij onder andere in Gallië (Frankrijk). Toen hij achttien was, nam hij ontslag uit het leger en liet hij zich dopen. Hij ging dan naar Poitiers, waar hij leerling werd van Hilarius, de bisschop van die stad. Het verhaal gaat dat hij van daaruit terugging naar zijn ouders om hen te bekeren. Maar hij ondervond daarbij zoveel tegenwerking dat hij uiteindelijk weer via Milaan naar een eilandje voor de kust van Genua vlucht, waar hij een aantal jaren als kluizenaar leefde.
Rond 360 keerde Martinus terug naar Poitiers. In de buurt van die stad (Liguge) stichtte hij in 361 het eerste klooster op Franse bodem, waar hij samen met zijn volgelingen het sobere leven van een kluizenaar probeerde te leven: door in alle eenzaamheid te vasten en te mediteren. Dit maakte blijkbaar zoveel indruk op de mensen in de wijde omgeving, dat hij ondanks veel tegenwerking en tegen zijn eigen zin in in 371 door het volk tot bisschop van Tours werd gekozen. Vandaar dat hij vaak als bisschop wordt afgebeeld. Als bisschop bleef hij echter zijn monnikenleven voortzetten. Tegelijkertijd reisde hij stad en land af tot in de verste uithoeken van Frankrijk en daarbuiten. Omstreeks 375 stichtte hij een klooster te Marmoutiers, dat een centrum werd van studie en missionering voor geheel Gallië.
Hij overleed op 11 november op 80 jarige leeftijd te Candes, een parochie in zijn bisdom Tours. Hij werd begraven in Tours, waarna deze stad een soort bedevaartsoord werd. Reeds in de 5de eeuw werd hij heilig verklaard, er werden kerken naar hem genoemd en op zijn sterfdag werd het Sint-Maartensfeest in het leven geroepen.

De Basilique Saint-Martin in Tours.

Martinus van Tours, zoals hij ook genoemd wordt, werd al spoedig om zijn liefdadigheid vereerd. Zijn tijdgenoot Sulpicius Severus beschreef het leven van de heilige. Daarin wordt ondermeer verteld hoe Martinus als Romeins soldaat met zijn zwaard zijn rode mantel in tweeën sneed en een helft aan een bedelaar schonk. Deze scène is in de beeldende kunst veelvuldig uitgebeeld en wordt in optochten vaak nagespeeld.

Martinus werd onder andere patroon van de armen en, bij uitbreiding van de kinderen. Op de feestdag van deze heilige werd het gebruikelijk om hen iets te geven. Dit werd nog bevorderd doordat 11 november lange tijd het begin was van de veertig dagen durende vastentijd vóór Driekoningen op 6 januari. Ook volwassenen namen het er deze dag goed van, getuige vermeldingen van het eten van de Sint-Maartensgans. De verering van Martinus bleef niet beperkt tot Frankrijk, waar enkele duizenden kerken aan hem gewijd zijn, maar verspreidde zich over heel Europa. Na de Reformatie bleef hij ook in protestantse gebieden in ere. Daaraan droeg bij dat Maarten Luther weliswaar op 10 november was geboren, maar op 11 november werd gedoopt.
Op 11 november wordt het feest van Sint-Maarten gevierd. In sommige streken van België (bv. in het Land van Aalst) wordt het Sint-Maartenfeest gevierd in plaats van het Sint-Niklaasfeest van 6 december. De kinderen zetten op de vooravond van 11 november hun klompen of schoenen aan de belangrijkste schouw van het huis, gevuld met voedsel voor de ezel van Sint Maarten. De volgende ochtend brengt de Sint dan snoep en speelgoed.

Kinderen die liedjes gaan zingen op Sint-Maarten.

Een aantal afbeeldingen van Martinus (Sint Maarten).