Biografie: Geboren: 14 oktober 1942 (Budapest)
Als: Nádas Péter
Overleden: ---------
Nádas Péter werd geboren in een joods huisgezin in Budapest, als zoon van Nádas László, een hoogstaand partijfunctionaris, en Tauberzoon Klára. Zijn grootvader, Moritz Grünfeld, veranderde zijn naam naar het Hongaars, wat in de familie als een schandaal beschouwd werd.
Na de overname van de Hongaarse nazi's, de Pijlkruisers, op het einde van WO II op 15 oktober 1944, ontsnapteKlára Tauber met haar zoon naar Bačka en Novi Sad, maar keerde terug naar de hoofdstad juist voor de belegering van Budapest. Nádas Péter overleefde de belegering samen met zijn moeder in de flat van zijn oom, de journalist Aranyossi Pál.
Nádas’ ouders namen in het begin van de jaren vijftig actief deel aan de communistische macht. Nádas’ moeder stierf in 1955, toen hij 13 jaar oud was, en zijn vader pleegde drie jaar later zelfmoord nadat hij voor de rechtbank vrijgesproken was op onterechte beschuldigingen van verduisteringen. Nádas Péter brak zijn studie aan een middelbare technische school in 1958 af en ging naar een lagere technische school om fotograaf te worden. Van 1961 tot 1963 was hij persfotograaf bij het vrouwentijdschrift 'Nõk Lapja'. Daarnaast studeerde hij twee jaar lang journalistiek. Tussen 1963 en 1965 was hij in militaire dienst in Budapest. Tussen 1965 en 1967 studeerde hij, in het kader van een avondopleiding, filosofie aan de universiteit. Tussen 1965 en 1969 was hij medewerker bij de regionale krant Pest Megyei 'Hírlap'. In 1969 werd hij beroepsschrijver.
In 1990 trouwde hij met Salamon Magda (met wie hij sinds 1962 samenleefde). In 1984 verhuisden ze naar een klein dorpje in het westen van Hongarije, Gombosszeg, waar ze sindsdien wonen, al heeft hij ook een verblijf in het Kasteeldistrict Buda.
Als SCHRIJVER
 |
Nádas met zijn echtgenote Salamon Magdá en Vidovszky László (Hongaars componist en pianist), in de zomer van 1985. |
In 1962 schreef hij het verhaal 'A Biblia' en vanaf 1965 volgen de publicaties elkaar regelmatig op. In 1972 voltooide hij zijn roman 'Egy családregény vége', die evenwel werd gecensureerd en pas in 1977 mocht verschijnen. In september 1972 ging hij met een beurs voor drie maanden naar Oost-Berlijn en de DDR. In de herfst van 1973 en 1974 ging hij terug naar Berlijn en volgde hij cursussen aan de Humboldt Universiteit over de geschiedenis van de eeuwwisseling. Vanaf de zomer van 1973 werkte hij aan de eerste versie van zijn roman 'Emlékiratok könyve'. Van 1974 tot 1979 was hij medewerker van het pedagogische tijdschrift 'Gyermekünk'. In 1980 en 1981 werkte hij in de Kisfaludy Schouwburg in Gyõr als lector. Tussen januari 1981 en februari 1982 ging hij met een DAAD-beurs naar West-Berlijn waar hij aan een roman werkte. In 1989 en 1990 was hij medewerker van het tijdschrift 'Magyar napló'. In april 1989 voerde hij met zijn Zweedse vriend Richard Swartz vier dagen lang een gesprek: ze namen het op band op en bewerkten het tot hun boek 'Párbeszéd'. In de jaren negentig reisde hij regelmatig naar Duitsland. Hij hielp er Hildegard Groschéval die zijn boek 'Emlékiratok könyv' in het Duits vertaalde en hield er ook enkele lezingen.
 |
Nádas met Hildegard Groschéval , de vertaalster van zijn boek "Emlékiratok könyv"
(Buch der Erinnerung) in 1992. |
Al met zijn eerste verhaal, dat hij op twintigjarige leeftijd schreef, protesteerde hij tegen de ideologie die voorschreef dat schrijver en regime samen moeten werken. Een belangrijk thema van Nádas zijn de kinderjaren. Als reden geeft hij op dat hij daardoor 'de mens op zich', vrij van maatschappelijke normen, kan onderzoeken. Als denker en als schrijver plaatste hij kanttekeningen bij de totalitaire communistische ideologie.1968 was voor hem een belangrijk jaar: de studentendemonstraties in Frankrijk en de Praagse Lente hadden een grote invloed op hem. In 1969 trad hij in een open brief op tegen de beperkende maatregelen van de cultuurpolitiek. Vanaf dat moment mocht hij acht jaar lang niet meer publiceren. Vanaf 1980 is hij een van de meest bekende Hongaarse schrijvers, zijn werken worden regelmatig vertaald en vertolkt.
Door zijn autonome geest, zijn talrijke intellectuele contacten met West-Europa en zijn openlijke politieke stellingname nam hij actief deel aan de politieke ommezwaai. In de uitgebreide secundaire literatuur die over Nádas’ werk bestaat, wordt zijn werk als een belangrijk deel van de Europese culturele identiteit beschouwd.Eén van de belangrijkste kenmerken van Péter Nádas’ werk is dat hij – accepterend dat feiten meer dan één betekenis hebben (“Iedere zekerheid wordt vanuit een ander gezichtspunt onzeker.”) - met grote psychologische en intellectuele gevoeligheid zoekt naar de mogelijkheden voor een volledig en zinvol leven. Hij beschrijft feiten vanuit meerdere perspectieven en zijn beschrijvingen zijn altijd diepgaand. Zijn stijl maakt indruk door de lyrische en filosofische sterkte van de complexe zinnen.
De vroege novellen van Nádas kunnen als politieke aanklachten tegen het systeem beschouwd worden. Het is daarbij opvallend dat hij op een hoogst persoonlijke manier wil protesteren. Midden jaren zestig schreef hij de korte roman 'A Biblia' die nog als traditioneel geïnterpreteerd kan worden. In deze roman is al zijn literaire talent te zien, dat vooral merkbaar was in de gevoeligheid van zijn rijke psychologische en sociologische analyses.
De korte roman 'Egy családregény vége' schreef hij aan het begin van de jaren zeventig. Ze mocht echter lang niet gepubliceerd worden omdat de officiële literatuurpolitiek de roman als politiek incorrect bestempelde. Het werd ook niet geaccepteerd dat de roman meerdere interpretatiemogelijkheden bood. In dit werk maakte Nádas een synthese van meerdere epische lagen, van sprookjes, anekdotes en mythes. De hoofdfiguur is een kind dat Péter Simon heet. Hij is de ik-persoon in het verhaal. Het kind vertegenwoordigt de nieuwe generatie die moet ontdekken dat de wereld veel te gecompliceerd is geworden en dat alles wat in deze wereld nog door deze jonge generatie begrepen kan worden, onbruikbaar is. Noch de moraal van de grootvader en zijn schijnbaar traditionele levenswijze, gebaseerd op de tweeduizend jaar oude joodse geschiedenis, noch het immorele leven van de vader die alles ondergeschikt maakt aan zijn carrière, zijn voor hem aanvaardbaar. De hoofdfiguur moet echter uit het paradijs naar een internaat met een hard gemeenschapsleven waarin de moraal geen rol speelt.
 |
 |
 |
 |
 |
Het boek der herinneringen |
De Levensloper |
Liefde |
De prachtige geschiedenis van de fotografie |
Een Zweem van Licht. |
Een opmerkelijk boek van Péter Nádas, die talrijke novellen, romans, essays en drama’s heeft geschreven, is de grote roman 'Emlékiratok könyve'. Dit boek bevat drie memoires. Eén van de drie gedeeltes is een zogenaamde roman-in-de-roman. De drie memoires zijn ook voorbeelden van drie soorten taalgebruik. In één deel gebruikt hij twee perspectieven: die van een kind en die van een volwassene twintig jaar later. De handelingen spelen zich af in drie verschillende tijden: tussen 1953 en 1956 in Budapest, rond de eeuwwisseling en in de jaren zeventig in Berlijn en aan de Noordzeekust. De drie memoires zijn plastische beschrijvingen van het twintigste-eeuwse Oost-Europese leven. De gebeurtenissen, die zich met variaties herhalen, schetsen de tragische geschiedenis van de regio. De drie vertellers van de memoires denken dat het zuivere leven van de mens hopeloos en onmogelijk is. Uit de drie verhalen ontstaat eigenlijk hetzelfde beeld: de tragiek van de mens in de twintigste eeuw die naar de zin van het leven zoekt. De memoires zijn te beschouwen als zelfanalyses van dezelfde persoon en weerspiegelen de wereldbeschouwing van de schrijver zelf. Nádas is van mening dat hij door het hanteren van meervoudige perspectieven de werkelijkheid grondig kan onderzoeken.
Drie van zijn toneelstukken - 'Takarítás', 'Találkozás' en 'Temetés' - hebben het Hongaarse drama veranderd omdat ze het absurdistisch theater invoerden. Deze stukken laten verschillende mentale toestanden en gevoelens zien: angst, hopeloosheid, beklemming, de onmogelijkheid van menselijke contacten en de zinloosheid van de gezichtsloze wereld. De drie drama’s zijn een ‘rite de passage’, een reeks inwijdingsrituelen die uit negatieve proeven bestaan.
In het uitgebreide essayistische werk van Péter Nádas zijn twee belangrijke thema’s: de politiek en de liefde, d.w.z. de complexiteit van menselijke relaties.
Werken verschenen in het Nederlands:
* Einde van een familieroman (Originele titel: Egy családregény vége) - Amsterdam, Van Gennep, 1989.
* Het boek der herinneringen (Originele titel: Emlékiratok könyve) - Amsterdam, Van Gennep, 1993, 2e druk 2004.
* Terugkeer. Over het schrijven van "Het boek der herinneringen" (Originele titel: Hazatérés ) - Amsterdam, Van Gennep, 1993.
* De levensloper. Boek over een jaar (Originele titel: Évkönyv) - Amsterdam, Van Gennep, 1997.
* Liefde (Originele titel: Szerelem) - Amsterdam, Van Gennep, 1997.
* De prachtige geschiedenis van de fotografie: een filmnovelle (Originele titel: A fotográfia szép története) - Amsterdam, Van Gennep, 1999.
* Een zweem van licht (Originele titel: Valamennyi fény) - Amsterdam, Van Gennep, 1999.
* Minotaurus. Verhalen, Selectie uit Minotaurus (Originele titel: Novellák) - Amsterdam, Van Gennep, 2004.
* De eigen dood - Amsterdam, Van Gennep, 2004.
Awards
Hij ontving verscheidene prijze, waaronder:
- 1989 Prize for Hungarian Art, Hungary.
- 1991 Austrian State Prize for European Literature, Austria.
- 1992 Kossuth Prize, Hungary.
- 1995 Leipzig Book Award for European Understanding (Leipziger Buchpreis zur Europäischen Verständigung), Germany.
- 1998 Vilenica International Prize for Literature, Slovenia.
- 1998 Prix du Meilleur Livre Étranger (Prize for the Best Foreign Book), France.
- 2003 Franz Kafka Prize, Czech Republic.
- 2014 Würth-Preis für Europäische Literatur, Germany.
Als FOTOGRAAF
Is Nádas Péter vooral bekend van zijn romans, verhalen en theaterstukken, dan is hij ook actief als fotograaf. Lang voordat hij zijn eerste literaire werk publiceerde werd hij opgeleid als fotograaf en doorliep hij de School van Journalistiek. Deze achtergrond is navoelbaar in zijn boeken. In zijn romans en verhalen komen tal van uiterst zorgvuldig beschreven beelden voor, die op de lezer inwerken als een fotografische opname. Omgekeerd bezitten zijn foto's ook grote vertellende kwaliteiten.
In 1999 verscheen 'Een zweem van licht', een boek waarin Nádas zijn fotografisch oeuvre van de afgelopen veertig jaar lardeert met minutieus geschreven autobiografische bespiegelingen. Nádas heeft een bijzonder gevoel met betrekking tot de fotografische traditie van zijn land. Een land dat vele fotografen zag vertrekken naar ondermeer Duitsland, Frankrijk en de VS. Sommigen werden daar wereldberoemd. Velen bleven achter in Hongarije en zijn minder bekend in het Westen, wat onterecht blijkt te zijn.
Door middel van zelfgekozen thema's en motieven, creëerde Nádas een indringend overzicht van beelden die uitdrukken wat fotografie zoal vermag: verlies, verlangen, liefde en dood, maar ook terloopsheid, plezier en regelrecht vormgenot. Péter Nádas' eigenzinnige visie mag poëtisch en prikkelend wezen, maar is van belang in het leren waarderen en doorgronden van de fotografie in het algemeen en die van Hongarije in het bijzonder.
 |
 |
 |
Zelfportret van en door Nádas Péter (1962) |
Een dubbele foto van Nádas. |
De Boom (Lente) van Nádas (2000-2001) |
 |
 |