ORTH (FALUDY) György
Geboren : 30 april 1901 (Budapest, Hongarije)
Overleden : 11 januari 1962 (Porto, Portugal)
Club(s) als speler: I.L.K, Terézvárosi SK, Erzsébetvárosi AC (alledrie jeugdploegen), Vasas SC (junior, 1915-'16), MTK Hungária Budapest (1917-1923), First Vienna (1923), MTK Hungária Budapest (1923-'28, 167 wedstr., 138 goals),
Budai 33 (1929-'32), Bocskai FC (1932, speler-trainer), AS Messina (1933-'35, speler-trainer), 1. FC Nürnberg (1936-1939, speler-trainer).
Club(s) als trainer: Chili (1930, Bondscoach, 3 wedstr., 2 winst, 1 verlies), Colo-Colo (1930-'32), Bocskai SC (1932), AS Messina (1933-'35), Pisa SC (1935), Genoa (1935-'36), FC Nürnberg (1936-'39), FC Metz (1939), AC Catania (1939-'40), AC Savona (1940-'42), Chili (1943-'44, Bondscoach), San Lorenzo de Almagro (1944-'45), Rosario Central (1945), Club Deportivo Guadaljara (1945-'46), Mexico (1946-'48, Bondscoach), Chili (1948-'49), Boca Juniors (1949-'50), Club Necaxa (1950), Chili (1950-'54, Bondscoach), Columbia (1955-'56, Bondscoach), Peru (1956-'60, Bondscoach), Sporting Lissabon (1961), FC Porto (1961-'62).
Positie : Middenvelder/Aanvaller
Biografie :
Orth 'Ripp' György was één
van de beste spelers van zijn generatie en werd aanzien als één van de allereerste supersterren van het Hongaarse voetbal.
Hij wordt beschouwd als een van de grootste Europese spelers van de jaren 1920 en stond bekend om zijn scoringvermogen als om zijn elegante speelstijl. Zijn veelzijdigheid kwam tot uiting in het Hongaars nationaal elftal, waar hij op vijf verschillende posities speelde. Niet alleen had hij de nodige voetbalvaardigheden in zich, met o.a. een uitstekende dribbel, maar hij blonk ook uit in intelligentie.
Zijn briljant spel gebaseerd op techniek en professionele kennis werden overal in het buitenland erkend. Moest hij niet zo zwaar gekwetst geraakt zijn in die noodlottige septembermaand van 1925, zou hij zonder twijfel uitgegroeid zijn tot één van 's werelds allerbeste spelers.
Hij was behept met een buitengewone flexibiliteit, visie en techniek.
Daardoor kreeg
Orth veel aanzien in de voetbalwereld. Van diegenen die het geluk hadden Orth en Puskás te zien spelen, beweerden sommigen dat Orth de betere speler van de twee was.
Orth György leerde het voetbal van dichtbij kennen in de jeugdploegen van I.L.K, Terézvárosi SK en Erzsébetvárosi AC, waar hij werd hij door opgemerkt door de toenmalige voorzitter van MTK, Alfréd Brüll. Maar Vasas SC speelde vlugger op de bal en lijfde hem in voor het seizoen 1915-1916. Orth bleef hier niet lang en vanaf 1917 speelde hij met de kleuren van de NB I-ploeg MTK Hungária Budapest, waar hij onmiddellijk in het eerste team opgesteld werd (en internationaal werd in datzelfde jaar). Orth speelde in Hongarije 167 competitiematchen, waarbij hij 138 doelpunten maakte. De elegante maar krachtige middenvelder was, naast driemaal Hongaars topscorer, tweemaal Bekerwinnaar én achtmaal Hongaars kampioen met MTK, waar hij ondermeer werkte onder leiding van Jimmy Hogan, de befaamde Engelse coach. Hij speelde er samen met o.a. Schlosser Imre, Mandi Gyula, Schaffer Alfred en Braun 'Csibi' József. MTK was in die periode ook het dominante team.
Deze club betekende voor Orth ook dat er aan de financiële problemen van zijn familie gedeeltelijk werd verholpen. De club bezorgde hem ook een baan in een bank (en dit in een tijd van het amateurvoetbal). Orth bleef bij MTK van 1917 en 1928, op een kort tussenverblijf na bij het Oostenrijkse First Vienna in 1923.
In het seizoen 1924-1925 werd de eeuwige derby tussen MTK en Ferencváros gespeeld. De wedstrijd eindigde op 11-2 voor MTK en tot vandaag is dat nog steeds de grootste nederlaag geleden door Ferencváros. Orth scoorde in die wedstrijd in zijn eentje vijf doelpunten.
In september 1925, kwam MTK naar Wenen om een vriendschappelijke wedstrijd tegen SV Wiener Amateur te spelen, en daarbij liep Orth in een duel met John Tandler een ernstige knieblessure op (splinterbreuk van het been). Orth had meer dan een jaar nodig om hiervan te herstellen en keerde pas in het najaar van 1926 terug naar het team. Zijn blessure bleef hem echter parten spelen en kon zijn oude niveau niet terugvinden. In 1928 verliet hij MTK en na nog eens een gedwongen rustperiode probeerde hij in 1929 een comeback bij Budai 33 FC, maar in feite beëindigde hij hier zijn actieve carrière. Hij deed nog pogingen als speler-trainer bij Bocskai FC, AS Messina (Italië) en 1. FC Nürnberg (Duitsland), maar succes bleef uit.
 |
 |
 |
 |
 |
MTK-coach Jimmy Hogan. |
Foto van Orth met handtekening. (Foto 'SportHistória') |
Orth György. |
Orth op latere leeftijd. |
Orth als coach. |
Carrière als trainer
Eerst probeerde hij nog aan de slag te gaan als scheidsrechter, maar hij werd hiervoor afgewezen. Later bouwde hij nog een hele carrière uit als trainer in Italië, Duitsland, Frankrijk, Mexico (bondscoach nationale ploeg), Chili (bondscoach nationale ploeg bij de Wereldbeker 1930, en nog twee latere periodes), Argentinië, Colombia (bondscoach nationale ploeg), Peru (bondscoach nationale ploeg) en Portugal, waar zijn carrière, na eerst bij Sporting Lissabon gecoacht te hebben, een einde zou nemen bij FC Porto.
De eerste grote successen van het Peruaanse nationale team hangen ook samen met zijn naam: in 1957 versloegen ze onder zijn leiding eerst Argentinië en vervolgens Engeland. Hij werkte ook voor beroemde clubteams zoals Deportivo Guadalajara, San Lorenzo of Boca Juniors.
Internationale carrière
Zijn internationale loopbaan liep van 4 november 1917 (hij was 16 jaar oud toen met 2-1 gewonnen werd tegen Oostenrijk) tot 12 juni 1927 (gewonnen tegen Frankrijk met 13-1, met twee goals van hem) en in die periode speelde hij slechts 32 wedstrijden (tengevolge van zijn zware kniekwetsuur) met 13 doelpunten.
Hij was tevens actief op de Olympische Spelen 1924 in Parijs, waar hij de twee matchen speelde, maar niet tot scoren kwam. Hongarije werd er uitgeschakeld na de tweede ronde, door met 3-0 van Egypte te verliezen, en eindigde 10de op 22 deelnemende landen.
Toenmalig bondscoach Kis Gyula zei over Orth: "Hij kan alles. Niet alleen in de spits spelen zoals Schaffer en Schlosser, maar als verdediger is hij beter dan Feldmann en in de dekking beter dan Blum."
 |
De Hongaarse ploeg die op 24 oktober 1921 in Berlijn met 1-0 verloor tegen Duitsland: van links naar rechts: Tibor Lajos (trainer), Fogl II Károly, Zsák Károly, Zloch Gyula, Molnár György, Kertész II Vilmos, Braun József, Orth György, Eisenhoffer József, Schlosser Imre, Hungler II János, Blum Zoltán en Kertesi (reserve) (SportHistória) |
 |
Het Hongaars Olympisch elftal 1924: van links naar rechts: Fogl II Károly, Opata Zoltán, Hirzer Ferenc, Jeny Rudolf, Eisenhoffer József, Guttmann Béla, Mándi Gyula, Obitz Gábor, Braun József, Orth György, coach Kiss Gyula en (gezeten) doelman Biri János. (Sportmuseum Boedapest) |
Persoonlijke gegevens
Hij werd geboren in Budapest als zoon van Müller Marika, een 40-jarige wasvrouw, met wie hij een innige band had. Zijn vader heeft hij nooit gekend. Ze waren wanhopig arm; zijn vrienden deelden hun lunch met hem zodat hij overdag wat kon eten. Zijn basisschool kon hij alleen maar afmaken omdat de buren samenlegden om de schoolboeken te betalen die hij nodig had voor het laatste jaar.
Orth was een echt product van de Hongaarse 'grund'-cultuur van lokale kinderen die aan het voetballen gingen op elke plek waar hun sport gratis kon beoefend worden.
Niettemin groeide hij uit tot een imposante persoonlijkheid, mager, maar bijna twee meter lang.
Hij was een uitstekend student, leerde heel goed Engels en Duits spreken, en correspondendeerde later in zes talen.
Orth leidde ook een actief sociaal leven, artikelen over hem verschenen vaak in de pers. Hij lag ook goed bij de vrouwen en hield van elegante kleding, hij had ook zijn eigen auto.
Hoewel Orth's naam erg bekend is, is zijn leven des te minder. Men weet eigenlijk weinig over Orth György, die drie decennia (de tweede helft van zijn leven) in het buitenland doorbracht en korte artikelen over zijn leven herhalen meestal dezelfde paar onzekere (of ronduit verkeerde) gegevens over de periode na zijn actieve atletische carrière.
Orth worstelde, volgens de tot dusver gevonden bronnen, lange tijd met motivatie- en identiteitsproblemen (hij zou ook een nieuw verhaal op over zijn familie opgebouwd hebben).
Toen hij begin van de jaren 1960 in Porto aan de slag was, had hij het voornemen naar Hongarije terug te keren, maar een hartaanval maakte op 11 januari 1962 een eind aan zijn ongeveer 30 jaar rondzwerven over de wereld.
Orth György werd begraven in Porto op het
Cemitério de Paranhos, opgericht door zijn laatste club FC Porto. Op de grafsteen staat de Portugese afscheidsboodschap van Orth's Oostenrijkse vrouw: "Gyuri - vivo para te recordar - Anny" ("Gyuri, ik leef om je te herinneren. Anny"). Het echtpaar had geen kinderen, de weduwe (die later hertrouwde) stierf meer dan drie decennia later.
 |
Het graf van Orth in Porto op het Cemitério de Paranhos. |
Het is vermeldenswaard dat vanaf 1994 de Orth György Award wordt uitgereikt aan de beste spelers, beste coaches, beste scheidsrechters en oeuvreprijzen van MLSZ, en in 2000 werd het staatsprogramma voor de wederopbouw van het Hongaarse voetbal vernoemd naar Orth.
 |
In 1978 gaf MTK beeldhouwer Grantner Jenő (1907–1983) de opdracht om een buste te maken (afbeelding links het plan). Het beeld werd in het stadion van MTK, het Hidegkuti Nándor Stadion, geplaatst. De buste werd onthuld op 6 mei 1978, vóór een wedstrijd tussen MTK en Bayern München. |
 |
Gedenkplaat ter ere van Orth aan van zijn middelbare school (Vas utcai felső kereskedelmi iskolában: de Vas Street Upper Commercial School - de huidige Széchenyi István Commercial Vocational High School, Budapest, district VIII, Vas utca 9–11). |
 |
ERELIJST : Club als speler: Nationaal elftal: |
 |