 |
 |
 |
 |
 |
De geschiedenis van de oervormen van het huidige voetbal gaat duizenden jaren terug: het spelen van een bal met de voet, de knie, het bovenbeen, schijnt zo oud te zijn als de bal zelf. De oorsprong van het voetbal kan gevonden worden in ieder hoekje van de aardrijkskunde of de geschiedenis. In bijna alle cultuurtijdperken en delen van de aarde zijn daarvan bewijzen te vinden. De Italianen, Chinezen, Japanners, Egyptenaren, Oude Grieken, oorspronkelijke Amerikaanse Indianen, Perzen, Centraal Amerikanen, Schotse clans, Vikingen en Assyriërs speelden een balspel lang voor onze tijd. De oudste documenten over oeroude vormen van het voetbalspel zijn afkomstig uit het Aziatisch gebied. De Chinezen speelden, minstens 3000 jaren geleden, al 'voetbalspelen' tussen twee ploegen, met verdeling van bepaalde taken (doelverdediger, spelleider).
Ongeveer in dezelfde tijd zou dit spel bij de Turkse volken en Mongolen al bekend zijn geweest, en uit Japan blijkt volgens een staatsverslag, afkomstig uit het jaar 720 voor Chr., dat daar een 'kemari', een soort voetbalspel met de wreef van de voet werd beoefend. Het is meer dan waarschijnlijk dat de schimachtige Keltische naties van Europa en de Vikings eerder gemene voetbalgebruiken hadden. In Zuid en Centraal Amerika bloeide eens een spel 'Tlachtli' genaamd. De Oude Grieken en de Romeinen gebruikten voetbalwedstrijden om hun strijders scherp te stellen voor het gevecht. Romeinse spellen, zoals 'Harpastum' of 'Paganica', die al de elementen bevatten van het schoppen en lopen met de bal, verspreidden zich over gans Europa met de legers van het Keizerrijk. Meerder belangwekkende gegevens over vroegere vormen van voetballen zijn af te leiden van in ivoor of been uitgesneden figuren van de Eskimo's. Ook op het Amerikaans continent was het voetbalspel al vroegtijdig gebruikelijk. Bij 31 van de 78 Indianenstammen van Noord-Amerika en in Midden- en Zuid-Amerika waren er varianten van bekend.
In Australië zouden ploegen van wel honderd man diegene die de bal de meeste malen met de voet had aangeraakt als winnaar aangewezen hebben. In het Middellandse-Zeegebied ontwikkelde zich sinds 1400 tijdens de Renaissance in Italië het 'gioco del calcio'. Het Romeinse 'Harpastum' en het Florentijnse 'calcio' vormden de ziel van het hedendaagse voetbal en werden beschouwd als de werkelijke voorlopers ervan. In diezelfde periode van het calcio ontstond in Frankrijk ook nog het zogenaamde 'soule'. Voetbal- en handbalspelen reiken dus terug tot de eerste stappen van het menselijk ras. Over een periode van duizenden jaren hebben oude gemeenschappen regels geïntroduceerd in hun elementaire spel van schoppen en gooien. Wedstrijden verfraaiden ook religieuze feestvieringen of stamfeesten. Traditionele voetbalwedstrijden die vroeger overal in Europa werden gespeeld, worden nog steeds gespeeld in onze moderne tijden en dan vooral op de Britse eilanden. Over het algemeen bevatten zij elementen van bendegevechten en achtervolgingen op het platteland en in het water. Zowel overblijfselen van oude Keltische heidense ceremonies als de invloed van de oude Romeinse legerspelen kunnen hierin teruggevonden worden. In latere tijden was voetbal in West Europa dikwijls gelinkt aan landelijke gebruiken op huwelijksdagen. De ballen gebruikt in traditionele wedstrijden werden uit verschillende materialen en in verschillende kleuren en formaten vervaardigd. In plaats van eerder licht en opgeblazen, waren zij opgevuld met haar of vodden en waren zij zwaar. Dit toont het ruwe karakter van de strijd aan, met gebruik van handen en voeten, zonder genade te vragen of te geven. Later gebruikten de Romeinen bij het 'Harpastum' de blaas van een stier en brachten dit spel tot aan de kusten van de Atlantische Zee bij het veroveren van Gallië. De regels, indien die er waren, waren verschillend van land tot land, van regio tot regio en van dorp tot dorp, maar de gemeenschappelijke elementen waren een eeuw geleden steeds een bal, mensen en het verlangen naar het spel en competitie. Maar het was in Engeland dat het voetbal zoals wij het nu kennen, vorm begon te nemen. De wedstrijden die nu als 'Rugby' en 'Verbondsvoetbal' bekend zijn, begonnen in Engeland hun opgang ongeveer halfweg de 19de eeuw. De ruwe grondstoffen voor het spel werden gevonden in de velden en de straten en er werd gespeeld tussen boerenjongens en leerjongens. Wat begon als een volksspel, ontwikkelde zich meer en meer met de tijd. Het behoorde aan het volk, maar in de ogen van de autoriteiten en de welbegoeden was het een vulgair en lawaaierig tijdverdrijf. Reeds vanaf de 14de eeuw observeerden de 'respectabelen' en 'Godvruchtigen' het spel met afkeer en deden herhaaldelijk pogingen het te verbieden. Het hield immers de mensen weg van het vervullen van hun Christelijke plicht en bezigheden, en de verspilde tijd kon beter gebruikt worden in het uitoefenen van andere militaire bekwaamheden. In 1313 na Chr. verbood de Engelse koning Edward II het spel in Londen, omdat hij vreesde dat zijn boogschutters te veel tijd zouden verliezen voor hun trainingen in het vooruitzicht van een oorlog tegen Frankrijk. Maar niettegenstaande burgemeesters, sheriffs en geestelijken het 'voetbalspel' trachten uit te roeien, had dit weinig of geen effect. Hoe het volk reageerde is niet bekend, maar zij bleven voortspelen. Oliver Cromwell speelde voetbal op de Universiteit van Cambridge in de vroege jaren 1600 en zei dat de enige man die hij op het voetbalveld vreesde John Wheelright was, die later met zijn familie én het spel naar Amerika trok, waar zijn portret nu in het State House hangt en neerkijkt op Boston Common, waar de eerste voetbalmatch gespeeld werd in de Nieuwe Wereld. Er waren schakels tussen het Britse voetbal en de Italiaanse calcio te vinden in de geschriften van een Engels schoolhoofd uit de renaissancetijd in de jaren tussen 1561 en 1608. Er is een legende vastgelegd in een 17de eeuws 'Statistical Account of Scotland' dat voetbal "… zijn oorsprong had in de tijd van het ridderschap, waarbij beweerd wordt dat een Italiaan, die naar Schotland kwam, al de gemeenten in de omgeving van Scone uitdaagde. Scone nam de uitdaging aan en versloeg de vreemdeling, met als gevolg dat het spel ingeburgerd was". Ofschoon dit vroegere spel nog geen voetbal was, was het een buitengewoon ruw en gevaarlijk “spel”. Uit het 'leerjongensspel' in Smithfields, groeiden de straatspelen in Cheapside, Covent Garden en The Strand, de Shrove Tuesday Games in Derby, Nottingham, Kingston-upon-Thames, en elders, en werden bekend als het 'gespuisvoetbal', dat weinig meer was dan gewelddadige straatgevechten. Het voetbalveld was de lengte van een stad, de spelers konden tot met 500 zijn en de strijd werd een ganse dag voortgezet. Een groot aantal vensters en benen werden gebroken en er vielen soms zelfs doden. Niettegenstaande deze periode van weinig of geen discipline, is deze wel vermeldenswaardig omdat het door deze chaos kwam dat orde en regels uiteindelijk opgelegd werden, waaruit dan het moderne voetbalspel zou voortkomen. Het wilde en wanordelijke straatspel begon zichzelf regels op te leggen. Een meer fatsoenlijke versie vond al vlug zijn weg in het wereldje van de middelklasse bij de zonen van de zakenlui. Door de introductie ervan in de openbare scholen en in de Universiteiten van Oxford en Cambridge, brachten de jonge studenten het voetbal naar Londen en Sheffield. In en rond deze steden werden de eerste voetbalclubs opgericht.
Rond 1863 waren er drie grote beïnvloedingsbronnen: openbare scholen, universiteiten en de clubs. Allen waren besmet door hetzelfde enthousiasme, allen waren zich er van bewust dat dit het begin was van een groeiperiode en van verandering, terwijl tot dan toe er nog geen enkel algemeen aanvaard reglement was dat bepaalde hoe het spel nu wel moest gespeeld worden. Langzamerhand werden er twee manieren van spelen ontwikkeld die door de terreinmogelijkheden werden bepaald. Op kleine terreinen, zoals bij de Charterhouseschool, het Westminster College en in Eton, neigde men naar de 'dribling game' of association football, terwijl de grote terreinen in Harrow, Winchester en Rugby, de loop-roof-manier, later rugby genaamd, mogelijk maakten. De regels, overgenomen van de scholen en verenigingen, gaven aan beide speelvormen een verschillend karakter en de oprichting van de Footbal Association in 1863 en de Rugby Footbal Union in 1871, voltrok de scheiding volledig. Wanneer de London Football Association haar eerste reglement publiceerde in 1863, bracht dit orde in de sport. Het is belangrijk te begrijpen dat 'voetbal' specifiek gebruikt werd om 'Verbondsvoetbal' te omschrijven in Europa. De Voetbalbond werd niet opgericht met de intentie een 'nieuw' spel te creëren. De welstellende jonge Britten die de vereniging oprichtten hadden allen exclusieve scholen gelopen, elk fanatiek fier op zijn eigen tradities en elk met hun eigen voetbalregels. Nu kwam de Voetbalbond dit spel beschikbaar stellen voor iedereen, met hun universeel aanvaardbare regels voor één enkel spel, opgesteld onder toezicht van fatsoenlijke mannen voor fatsoenlijke jongelui. Het was enkele jaren voor het wereldvoetbal stilletjes aan bekendheid begon te krijgen. Alle belangrijke innovaties in het voetbal waren Engels, zoals internationale wedstrijden (tussen Engeland en Schotland in 1872), de introductie van het professionalisme (1885) en de eerste volwaardige liga (1888). Het voetbal werd door Britse zeelui en kolonisten, overgebracht naar continentaal Europa, Zuid-Amerika en India, en het won onmiddellijk aan aantrekkingskracht waar het ook gedemonstreerd werd. In 1873 speelden voormalige studenten van Eton in Amerika het association football. En in het begin scheen dit spel succes te oogsten, maar daarna moest het evenwel plaats maken voor het rugby union game, waaruit het 'American Football' is ontstaan. In Canada kreeg het ook vaste voet en werd daar later 'soccer' genoemd. In 1908 was de sport een vast onderdeel van de Olympische Spelen geworden. In Londen werd Engeland de eerste Olympische kampioen, maar het is Hongarije dat sindsdien de meeste gouden medailles gewonnen heeft (1952, 1964 en 1968). Van 1863 tot 1872, was het Verbondsvoetbal nauwelijks een succes. Ploegen negeerden dikwijls de nieuwe spelregels. De meeste ernstige clubs waren alleen toegankelijk voor mannen. Het was de invoering van de FA Cup en internationale matchen die het voetbalspel redden van de schande, ofschoon midden de jaren 1890, voor meerdere jaren, de Rugby Football Union het belangrijkst werd en in het Noorden van Engeland in die periode de aandacht van de grote massa kreeg.
Met alle aandacht die getrokken werd door de clubcompetitie, onderging 'het nieuwe spel' ook een gedaanteverandering door de komst van goedkope, in massa geproduceerde uitrusting. Zachte ronde ballen, lichter niettegenstaande hun dikkere lederen omhulsel, vroegen om vlakke terreinen en een betere speltechniek. Heel vlug ontwikkelde zich hierdoor een heel ander spel dan welk ander voetbal ooit of waar dan ook voorheen gespeeld. En zo bloeide het magnetisch spektakel, meer dan 100 jaar later nog steeds herkenbaar. ‘s Werelds eerste liga werd gesticht in april 1888. De drijvende kracht was William McGregor, een Schots winkelier, geheelonthouder en diep religieuze voorzitter van Aston Villa in Birmingham, dewelke later 's werelds eerste 'super club' werd. De liga kwam juist op tijd voor het Voetbal, dat nog altijd worstelde om zijn werkelijke rol te vinden, sinds de legalisering van professionele teams in 1885. De krachten van het amateurisme, toen vertegenwoordigd door de openbare scholen en universiteiten en hun machtige positie in de Britse maatschappij, zagen betaald voetbal nog steeds als een duivels kwaad. Hoe dan ook, een strikt wekelijks georganiseerde competitie bewees de grondvesten te vormen van het professioneel voetbal. En ook de basis voor een verbazingwekkende reeks van gedrukte kaarten, de zogenaamde 'Baines kaarten', het eerste briljante commercieel project ontstaan uit populaire sporten met massa-aantrekkingskracht.
De overkoepelende internationale instelling voor de voetbalsport, de FIFA, werd opgericht in 1904 met als doel het organiseren van kampioenschappen tussen professionele teams van verschillende landen. Het professionalisme kwam er in continentaal Europa aan in de jaren 1920 en in Zuid-Amerika een klein tiental jaren later. Tegen 1930 was de interesse in het voetbal groot genoeg om het succes te verzekeren van de eerste Wereldbeker, zelfs al zouden slechts 13 landen deelnemen. In de Verenigde Staten zou het voetbal in het midden van de 20ste eeuw zijn intrede doen, maar zijn eerste wijdverspreide nationale erkenning kwam er pas door wanneer de National Collegiate Athletic Association (NCAA) het in 1959 erkende als een officiële sport met een nationaal kampioenschaptornooi. Kort na de oprichting (1967) van de North American Soccer League (NASL), werd die sport de vlugst groeiende voor jongeren in de Verenigde Staten. Het kritieke punt van de ommekeer ten voordele van het voetbal was Pélé's aansluiting bij New York Cosmos van de NASL in 1975. De voor velen grootste speler uit de voetbalgeschiedenis (hij leidde Brazilië naar Wereldbekersuccessen in 1958, 1962 en 1970), trok de fans in grote getale aan voor de NASL-wedstrijden en inspireerde veel jongeren om deze sport uit te proberen. Geen enkel teamsport benaderde de populariteit van het voetbal in zowel Europa als Zuid-Amerika. De professionele liga's van deze continenten evolueerden, met vallen en opstaan, van plaatselijke competities naar het deelnemen van topteams aan de internationale competities en toernooien. De Europabeker voor Landskampioenen (1950), de huidige Champions League, is het meest prestigieuze van dit continent. Het grootste tornooi in Zuid-Amerika is de Liberatadores Cup (1960) en wordt meestal gewonnen door een Argentijnse team. De beide bekerwinnaars ontmoeten elkaar voor het jaarlijkse Wereldkampioenschap voor Clubs. In 2000 werd er een echt wereldkampioenschap voor clubs opgericht door de FIFA. Het FIFA Wereldkampioenschap voor Clubs stelde de topclubs van elk wereldcontinent tegenover elkaar. Het openingstornooi vond plaats in een van de meest voetballiefhebbend landen ter wereld, Brazilië. Het was zeker geen verrassing wanneer twee Braziliaanse ploegen uiteindelijk de finale betwisten: Vasco da Gama en Corinthians. En Corinthians slaagde erin het eerste kampioenschap te winnen en de wereld te tonen dat Europa niet het monopolie heeft op het clubvoetbal.
Professioneel voetbal is big business. In 1981 bijvoorbeeld werd de 20-jarige Argentijn Diego Maradona van het Argentijnse Boca Juniors naar het Spaanse FC Barcelona verkocht voor ongeveer € 3,6 miljoen en vier spelers. Het is nu de gewoonste zaak voor de rijke Europese clubs topspelers aan te kopen voor bedragen tussen de € 10 tot 30 miljoen.
Het financieel belang van de Europese competities, de UEFA Champions League en de UEFA European League (die in feite de vroegere UEFA Cup en de UEFA Intertoto Cup vervangt), wordt duidelijk door onderstaande tabel, maar het verschil in prijzengeld blijft wel enorm tussen beide competities:
Het voetbalspel begon meer dan bescheiden, maar het had zekere blijvende kwaliteiten. Het inspireerde een bepaalde soort van vastberaden devotie bij zijn volgelingen. Er bestaat niet de minste twijfel over het universele karakter van het voetbal: 203 nationale verenigingen zijn lid van de FIFA (Fédération Internationale de Football Association), met zetel in Zurich, wat meer is dan het aantal landen dat deel uitmaakt van de Verenigde Naties. 250 Miljoen mannen en vrouwen spelen voetbal over gans de wereld. En dit cijfer slaat slechts op het aantal ingeschreven voetbalspelers, in andere woorden dezen die het toegestaan is in competities te spelen. Honderdduizenden anderen, klein of groot, jong of oud, zonder onderscheid van stand of ras, verdelen zichzelf in twee ploegen met als enig doel zich te vermaken door de bal in het doel van de tegenstrever te deponeren. Het nieuwe en toekomstige voetbalspel is zeer verschillend van zijn bescheiden en gewelddadig begin, maar meer en meer fans van over gans de wereld komen ertoe elke dag van deze sport te houden. Ofschoon de juiste herkomst van het voetbal zwaar in discussie lag bij culturen over gans de wereld, is er geen twijfel over dat vandaag 'The Beautiful Game' zijn thuis heeft in alle landen ter wereld. Voetbal, als de belichaming van de nood tot communicatie en tot samen iets delen, is een van de grootste concepten van menselijkheid.
De eerste FIFA Wereldbeker voor Vrouwen werd in 1991 in China gespeeld en zag de Verenigde Staten de eerste wereldtitel ooit mee naar huis nemen. Het tornooi was druk bekeken en warm ontvangen door de Chinezen, maar het was wachten tot 1999 opdat vrouwenvoetbal van internationale aandacht kon genieten. De Wereldbeker voor Vrouwen 1999 had de Verenigde Staten als gastheer. De openingsceremonie vond plaats in het New Yorkse Giant's Stadium, waar het toeschouwerrecord voor een vrouwensportevenement gebroken werd met 78.972 toeschouwers. Niemand wist ook maar hoe goed de VS, en de wereld, dit tornooi zouden ontvangen, maar het verliep uitstekend. Meer dan 658.000 mensen kwamen naar deze Wereldbeker voor Vrouwen 1999 zien. De boeiende finale zag hoe het team van de Verenigde Staten China versloeg met de strafschoppen en dit voor 90.185 schreeuwende fans, die het slechts drie weken oude toeschouwerrecord al terug braken. Dit tornooi bracht zonder twijfel het vrouwenvoetbal in een maatschappelijke versnelling met de creatie en het accepteren van vrouwelijke helden, waarvan iedereen wou houden. Dit tornooi was het keerpunt in de menselijke geschiedenis en cultuur, en mettertijd zullen wij zien dat dit niet de eerste noch de laatste maal was dat voetbal de wereldmaatschappij beïnvloedt. Het in 2001 van stapel lopen van 's werelds beste vrouwelijke professionele liga in de VS is een andere mijlpaal in de schitterende toekomst van het vrouwenvoetbal.
Vanuit het voetbalspel ontstonden afgeleide sporten, zoals het Footgolf en het Teqball. De toekomst zal uitwijzen of deze sporten algemeen zullen doorbreken. Het Footgolf is een sport 'uitgevonden' in 2009 door Nederland en Hongarije. Het is in feite een mixt van voetbal en golf.
Het spel bestaat erin om met zo weinig mogelijk pogingen de bal, een voetbal, op een 9-holes golfbaan tot in het 9de hole te trappen. Hij die het minste aantal pogingen nodig heeft is de winnaar van het toernooi. De holes voor dit spel hebben een doorsnede tussen 50 en 60cm en een diepte van 40 cm. De officiële WK-bal heeft een diameter van 23 cm en is een voetbal met standaardmaat 5.
Het Teqball werd 'uitgevonden' in 2016 door Viktor Huszár en Gábor Borsányi, die de populairste sport ter wereld naar de mensen thuis wilden brengen. En dus brachten ze - met tennisvoetbal in het achterhoofd - zomaar uit het niets pingpong en voetbal samen. Een nieuwe sport was geboren. Daarnaast is er een Teqbox ontwikkeld die met camera’s en software de techniek analyseert en waarmee de techniek van een speler kan vergeleken worden met vrienden of zelfs beroemde voetballers. Teqball wordt met een gewone voetbal (liefst maat 4) gespeeld en je kan er met z'n twee, vier of zelfs meer van genieten. Even de spelregels: De spelers mogen eerst en vooral alle lichaamsdelen gebruiken die veldspelers in het voetbal ook hanteren. In maximum drie toetsen met telkens een ander lichaamsdeel (twee keer hetzelfde lichaamsdeel na elkaar gebruiken mag niet) moet je de tegenstander proberen te verschalken. Het is ook verboden om de tafel aan te raken en de opslag moet telkens over de lijn komen. Als je twee tegen twee speelt moet er telkens een pass gegeven worden naar je teammakker voor je het leer naar de overkant stuurt. Een wedstrijd wordt in verschillende sets afgehandeld waarbij een speler bij twaalf punten de set heeft gewonnen. Elke 'Teqballer' - als dat al een woord is - mag vier keer serveren en in de beslissende set moet er minstens een verschil van twee punten zijn.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
Terug naar Openingspagina |
