HONGAARSE  LITERATUUR

De Hongaarse kunst, de literatuur in het bijzonder, is voor ons grotendeels ontoegankelijk wegens die in Europa zo unieke en voor ons weerbarstige taal. Weinig Hongaarse schrijvers genieten van enige bekendheid buiten hun land.
Toch is er in het verleden nog vrij veel vertaald uit het Hongaars: men zou gemakkelijk een middelgrote boekenkast kunnen vullen met uitgaven van Hongaarse literatuur die de laatste vijftig jaar in Nederlandse vertaling verschenen is. Talrijke romans en dichtbundels, proza- en poëzie-anthologieën leiden de geïnteresseerde Nederlandse lezer naar de rijk gevulde schatkamer van de Hongaarse letteren.
Aan de ene kant hebben actuele politieke gebeurtenissen een beslissende rol gespeeld bij de keuze van de te vertalen boeken, maar aan de andere kant waren de lezers pas dan geïnteresseerd in de Hongaarse literatuur wanneer het land vanwege politieke gebeurtenissen toch al in het brandpunt van de belangstelling stond en alles wat met Hongarije te maken had nieuwswaarde kreeg.
Dit heeft ertoe geleid dat men duidelijke verwachtingen had van de Hongaarse literatuur: politiek engagement van de auteur voor vrijheid en een menswaardig bestaan stond hierbij voorop. Het politieke element is vroeger sterk bepalend geweest, maar na verloop van tijd langzaam is een meer algemene belangstelling voor land en volk ontstaan.

In het stalinistische tijdperk, begin jaren vijftig, waren directe contacten met Hongarije schaars. In plaats van interesse voor 's lands literatuur zelf was de belangstelling gericht op de in het Westen levende Hongaarse schrijvers.
Aan deze onwetendheid en ontkenning kwam pas na het uitbreken van de Hongaarse Opstand in 1956 een einde. Parallel met de golf emigrantenliteratuur die dat najaar heel West-Europa overspoelde, begon een langzame kennismaking met schrijvers en dichters uit Hongarije die tijdgenoten waren.

Na de roerige tijd van 1956 verloor het thema 'Hongarije' steeds meer van zijn nieuwswaarde. Toch verdween de interesse, door de historische gebeurtenis gewekt, niet helemaal. Vanaf de jaren zestig verbeterden langzaam de literaire contacten tussen Nederland en Hongarije, met als resultaat dat er steeds meer kennis kwam over elkaars cultuur en dat steeds meer representatieve klassieke en moderne literatuur in Hongaarse en Nederlandse vertaling verschenen.

In de jaren tachtig en negentig komt het tot een echte doorbraak van de Hongaarse auteurs in Nederland: vertalingen van de romans van Konrád György (1933) en Nádas Péter (1942) werden niet alleen door de pers hoog geprezen, maar voerden ook langere tijd de bestsellerlijsten aan.
Werken van Füst Milán (1888-1968), Kosztolányi Dezsõ (1885-1936), Németh László (1901-1975), Szabó Magda (1917-2007) en onlangs nog de postmoderne Esterházy Péter (1950) zijn ook toegankelijk gemaakt voor de Nederlandstalige lezers, maar het succes bleef soms wel uit.

Het oeuvre van de genoemde schrijvers vermengt het beste uit de Europese romantraditie met het meest opvallende en meest eigene van de Hongaarse verteltraditie, namelijk het mondelinge karakter ervan. In dit proza wordt op schijnbaar spontane, anekdotische wijze verteld, wat vaak een sfeer van 'vertellen bij het haardvuur' oproept. Verfijnde psychologie en subjectieve, lyrische bekentenissen gaan gepaard met levendigheid, lichtvoetigheid en soms speelsheid in de verhaaltrant.
Dit is de literaire traditie waartoe ook Márai Sándor behoort. De late ontdekking van deze meester van het Hongaarse verhalende proza betekent wellicht dat het politiek-maatschappelijk element niet meer onontbeerlijk is voor het wekken van de belangstelling van het Nederlandse lezerspubliek: Hongaarse literaire werken worden nu ook beoordeeld op hun esthetische waarde. Hiermee wordt - uiteindelijk - het beeld van de Hongaarse literatuur in Nederland minder eenzijdig.

In 2002 zou de Hongaarse literatuur, in de persoon van Kertész Imre, van een algemene waardering genieten door het behalen van de 'Nobelprijs Literatuur'.



PILINSZKY János
ADY Endre Dichter
DÉRY Tibor
DÉRY Tibor Schrijver
ERDÕS Renée
ERDÕS Renée Schrijfster
ESTERHÁZY Péter
ESTERHÁZY Péter Schrijver
JÓZSEF Attila
JÓZSEF Attila Dichter
KAFFKA Margit
KAFFKA Margit Schrijver
KARDOS György
KARDOS György Schrijver
KERTÉSZ, IMRE
KERTÉSZ Imre Schrijver
KERTÉSZ, IMRE
KOESTLER Arthur Schrijver en Journalist
KÖLCSEY Ferenc
KÖLCSEY Ferenc Schrijver (o.a. Hymnus)
KONDOR Vilmos
KONDOR Vilmos Schrijver
KONRÁD György
KONRÁD György Schrijver
MÁRAI Sándor
MÁRAI Sándor Schrijver
NÁDAS Péter
NÁDAS Péter Schrijver
PETÕFI Sándor
PETÕFI Sándor Dichter en vrijheidsstrijder
PILINSZKY János
PILINSZKY János Dichter
PULITZER József (Joseph)
PULITZER József (Joseph) Journalist, stichter van de Pulitzer Prijzen
SZABÓ Magda
SZABÓ Magda dichteres en schrijfster
SZÉKELY János
SZÉKELY János Schrijver